Book in Polish by Krystyna Chojnicka. Reforma Cerkwi stała się faktem. Paradoksalne zachowanie monarchy – pomazańca i Antychrysta – było skrajnie odczytywane przez Rosjan, lecz nie pozostawało dla nich niezrozumiałym. W kulturze znaczonej raskołem, w zatarciu granic pomiędzy władzą prawdziwą a samozwańczą (Łżedymitr, Łżealeksy), cezura pomiędzy sacrum a profanum, imperium a sacerdotium nie była dla wyznawców prawosławia najistotniejsza. Przyzwolenie na wszechwładzę cara odpowiadało ideałowi chrześcijańskiej pokory (smirienije). Bunt przeciw władzy z reguły odwoływał się do innej nieograniczonej siły; mógł nią być w Rosji również ideał nihilistycznej, anarchicznej wolności. Istotą tej kultury jest totalność i taką też – totalną – wizję władzy realizował Piotr Wielki, łącząc Cerkiew z państwem, a swoją imperatorską pozycję z godnością patriarchy, jednocześnie niszcząc i wzmacniając rosyjski Kościół prawosławny.
(fragment książki)