Book in Polish by Kośko Aleksander, Szmyt Marzena. Książka jest czwartym tomem serii „Studia i materiały do badań nad późnym neolitem Wysoczyzny Kujawskiej”, a jej głównymi autorami są Aleksander Kośko i Marzena Szmyt którym towarzyszy liczny zespół współautorów. Poświęcona jest późnoneolitycznemu osadnictwu na stanowisku 3 w Opatowicach (woj. kujawsko-pomorskie) położonemu na tzw. Wzgórzu Prokopiaka. Udokumentowany po raz pierwszy w 1958 roku obiekt, już wówczas silnie zniszczony na skutek eksploatacji złóż piasku, zyskał renomę dzięki swej odkrywczyni – Lidii Gabałównie, która zaliczyła je do najważniejszych stanowisk z późnego etapu kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Wyniki referowanych w książce późniejszych wieloletnich prac wykopaliskowych z lat 1984-1988 umożliwiły rozpoznanie na badanym terenie, mimo postępującej przez lata jego destrukcji, pozostałości wału i rowu otaczających osadę ludności z późnego neolitu. Istotnemu zwiększeniu uległ także zasób poświadczeń ówczesnego życia codziennego. Opatowice 3 są odtąd umieszczane w rejestrze węzłowych programów studiów nad eneolityzacją społeczności Niżu Polskiego. Uzyskane tu materiały dały również asumpt do przewartościowania koncepcji dotyczących wzajemnych relacji społeczności późnoneolitycznych, określanych w taksonomii archeologicznej jako kultura pucharów lejkowatych i kultura amfor kulistych, podstawowych w pejzażu Niżu Polskiego u schyłku IV i w początkach III tys. przed Chr. Źródła z Opatowic 3 stały się okazją do testowania hipotez, i to nie tylko tych ugruntowanych w dotychczasowym…