"Brhl" Józefa Ignacego Kraszewskiego to powieść historyczna, w której autor z niezwykłą przenikliwością ukazuje drogę kariery Henryka Bruhl- od skromnego pazia królewskiego Augusta II Mocnego po jednego z najpotężniejszych ludzi na dworze saskim i w Rzeczypospolitej. Kraszewski nie przedstawia jednak tej historii wyłącznie jako biografii ambitnego dworzanina. To także panorama epoki - pełnej intryg, przepychu, rywalizacji i upadku moralnego, ale również przestrzeń, gdzie jednostka dzięki inteligencji, sprytowi i cierpliwości potrafi wznieść się na sam szczyt.
Atutem powieści jest kunszt literacki Kraszewskiego - autor tworzy sceny pełne plastyczności: od opisów królewskich łowów i wystawnych uczt po momenty intymne, gdzie bohater, pozornie potulny i uległy, ujawnia swoje prawdziwe ambicje. Bruhl jawi się jako postać wielowymiarowa: z jednej strony skromny, uśmiechnięty sługa, z drugiej - człowiek o żelaznej woli i instynkcie politycznym. Jego droga od anonimowości do potęgi jest symbolem mechanizmów dworskich - zależności, pochlebstw, ale też wytrwałości i cierpliwego budowania wpływów.
"Brhl" to również krytyczne spojrzenie na mechanizmy władzy. Kraszewski demaskuje kulisy funkcjonowania dworu Augusta II i Augusta III - miejsce, gdzie decydowały nie tyle ideały i interes państwa, ile osobiste ambicje, przywileje i układy. W ten sposób powieść staje się nie tylko portretem bohatera, ale i diagnozą całej epoki, w której Rzeczpospolita chyliła się ku upadkowi.
Siła książki tkwi także w języku - bogatym, barwnym, pełnym detali, które oddają atmosferę XVIII-wiecznego dworu. Kraszewski, mistrz powieści historycznej, kreśli szeroką panoramę wydarzeń, nie zatracając przy tym dramatyzmu i psychologicznej głębi postaci. Czytelnik śledzi nie tylko polityczne rozgrywki, ale i wewnętrzne przemiany Brhla, które prowadzą go od naiwnego młodzieńca do cynicznego gracza politycznego.
"Brhl" jest więc czymś więcej niż powieścią historyczną - to studium kariery, ambicji i władzy. Lektura ta, mimo że powstała w XIX wieku, zaskakuje aktualnością, bo mechanizmy intryg i walki o wpływy pozostają niezmienne. Wydawnictwo Astrum, publikując dzieło na nowo, oddaje w ręce współczesnych czytelników literaturę, która uczy, fascynuje i zmusza do refleksji nad tym, jak cienka jest granica między służbą a manipulacją, lojalnością a zdradą.
O autorze
Józef Ignacy Kraszewski (1812-1887) - pisarz, publicysta, historyk, autor ponad 220 powieści, w tym monumentalnych cykli historycznych. Twórca tzw. "Trylogii Saskiej" ("Hrabina Cosel", "Brhl", "Z siedmiu czasów"), w której sportretował życie dworu saskiego i dramaty epoki Augusta Mocnego i jego następców.
Nazywany "polskim Balzakiem", był nie tylko kronikarzem historii, ale i psychologiem, potrafiącym przeniknąć w głąb ludzkich namiętności. Jego dzieła - od "Starej baśni" po "Hrabina Cosel" - do dziś pozostają świadectwem niezwykłej pasji literackiej i historycznej.
