Piąty tom słownika zawiera 121 biogramów ludzi, którzy nie pogodzili się z powojenną rzeczywistością i w najtrudniejszych czasach prowadzili walkę o niepodległą Polskę. Znajdziemy wśród nich przedstawicieli wszystkich chyba działań powojennej konspiracji: oficerów i żołnierzy struktur poakowskich (Delegatury Sił Zbrojnych i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”), obozu narodowego (Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego), a także uczestników ruchu ludowego i piłsudczyków. Publikacja pozwala zrozumieć ich motywacje i drogi życiowe, a także formy oraz skalę oporu przeciw komunistycznej władzy w latach czterdziestych i pięćdziesiątych.
Podziemie niepodległościowe walczące z komunistyczną dyktaturą było do czasu powołania NSZZ „Solidarność” największym społecznym ruchem przeciwstawiającym się komunistycznemu zniewoleniu. To ludzie, których dziś nazywamy Żołnierzami Wyklętymi, pierwsi stawili opór „władzy nieludzkiej”. Ocenia się, że przez szeregi podziemia przewinęło się w latach 1944–1956 nie mniej niż 200 tys. uczestników, spośród których blisko 20 tys. walczyło z bronią w ręku.
Autorami biogramów zamieszczonych w prezentowanej publikacji są znawcy powojennej historii Polski, którym udało się dotrzeć do skrywanych w okresie PRL dokumentów i świadectw.

---