Book in Polish by Adam Ciołkosz. 1 Wolny harcerz (harcerka) jest to członek wielkiego braterstwa skautowego, który pozostając już poza ramami istniejących organizacyj harcerskich, pragnie w dalszym ciągu służyć całem swem życiem wielkim harcerskim ideałom prawdy, piękna i dobra, sposobami, które on sam uzna za stosowne i zmierzające do tego celu.

2 Wolnymi harcerzami mogą być dopiero ci, wobec których organizacja harcerska swe zadania wychowawcze już właściwie ukończyła. Są to więc t. zw. starsi harcerze; w istniejących skupieniach starszych harcerzy często niema jednak dla nich miejsca, skupienia te bowiem bez zastrzeżeń podporządkowują się przyjętej przez związek harcerski interpretacji i sformułowaniom ideologji harcerskiej, nawet w drobnych szczegółach, a również przyjmują od tego związku ścisłe ramy organizacyjne.

Jednak dla zostania wolnym harcerzem nie może być ustanowiona żadna granica wieku; jedynem kryterium jest wystarczający rozwój indywidualny.

Właściwą nazwą wolnych harcerzy byłyby dwa określenia: „starsi“ i „samotni“ harcerze. Że jednak rozumie się już pod niemi inne ustosunkowanie organizacyjne, przeto nie mogą one być tu użyte.


3. Wolny harcerz nie uznaje więzów organizacyjnych. Wolne harcerstwo nie tworzy nowego zrzeszenia ani związku, nie obleka się w żadne nowe formy zewnętrzne. Niema żadnych ustaw, ani regulaminów. Wszyscy wolni harcerze należą do wolnego harcerstwa na zasadzie współrzędności; wolne harcerstwo nie uznaje w swem gronie stopni pod- i nadrzędnych. Niema żadnej egzekutywy, żadnej upełnomocnionej reprezentacji. Istnieje tylko jeden rodzaj odpowiedzialności: przed samym sobą.


4. Wolne harcerstwo nie przeciwstawia się istniejącej już organizacji i nie jest dla niej instytucją konkurencyjną. Owszem, w myśl mądrej maksymy wroga: „Getrennt marschieren, vereint schlagen“, poczuwa się nawet do pewnej łączności z nią, wobec tego, że cele i ideały są wspólne.

Jest natomiast koniecznem uzupełnieniem obecnie istniejącego zrzeszenia; ma przedewszystkiem skupić tych wszystkich, którzy w oficjalnym związku nie widzą dla siebie miejsca. Sądzimy, iż sam fakt podniesienia innego sztandaru obok dotychczasowego wprowadzi ożywienie i ruch w kostniejące w formalistycznej martwocie zrzeszenie oficjalne. Może nawet nadejść czas, że wolne harcerstwo spłynie się w całość z urzędowym związkiem.

5. Przynależność do wolnego harcerstwa rozpoczyna się z momentem stwierdzenia w sobie chęci kontynuowania służby ideałom harcerskim w myśl wyłuszczonych w tym programie zasad, a kończy się w chwili zdania sobie sprawy z tego, iż zasady te nie odpowiadają już nadal osobistym przekonaniom wolnego harcerza.