W prezentowanej monografii autor postawił sobie zadanie ukazania roli bp. Józefa Gawliny, duchowego przywódcy Polaków na emigracji po drugiej wojnie światowej. Duchowny, wywodzący się z diecezji katowickiej, przedwojenny biskup polowy Wojska Polskiego, który podczas II wojny światowej towarzyszył polskim żołnierzom poza Polską, po 1945 roku pozostał na emigracji i mieszkając w Rzymie koordynował życie polskich katolików, którzy z różnych względów znaleźli się poza Ojczyzną. Zgodnie z papieską nominacją przez piętnaście lat (19491964) pełnił urząd Protektora Polskiej Emigracji. Opierając się na źródłach już publikowanych oraz innych dotychczas jeszcze nieznanych, odkrytych w archiwach krajowych oraz zagranicznych, autor wyjaśnia i precyzuje zasięg jurysdykcji kościelnej hierarchy w kolejnych latach jego posługi oraz prezentuje jego wkład w duszpasterstwo emigracyjne, akcentując nadanie mu specyficznego rysu. Wielką zasługą bp. Gawliny było rozwinięcie struktur polskiego duszpasterstwa emigracyjnego po II wojnie światowej. Stąd znaczący fragment monografii został poświęcony temu odcinkowi jego działalności: tworzeniu placówek Polskich Misji Katolickich, ustanawianiu ich rektorów i koordynacji ich pracy. Przedstawiona pozycja jest pierwszą próbą całościowego ujęcia roli bp. Józefa Gawliny w porządkowaniu struktur organizacyjnych duszpasterstwa Polaków zagranicą oraz kształtowaniu modelu pracy polskiego duchowieństwa wśród emigrantów po drugiej wojnie światowej. Atutem monografii jest zaprezentowanie po raz pierwszy wyjątkowo cennych materiałów źródłowych: Dzienników bp. Gawlina oraz dokumentów z archiwum Centralnego Ośrodka Emigracyjnego w Rzymie.
Książka jest adresowana do historyków, zajmujących się dziejami Polski i Polaków okresu II wojny światowej i czasów powojennych. Zainteresuje zwłaszcza badaczy polskiego środowiska emigracyjnego. To cenna pozycja dla wzbogacenia wiedzy na temat dziejów Kościoła katolickiego w Polsce.
